پاره اي از مردم گمان مي كنند كه روزه داري تنها يك تكليف ديني و مخصوص مسلمان ها مي باشد ، در صورتيكه در اديان ديگر ( مسيحي ، يهودي ، زردشتي و . . . ) هم روزه گرفتن وجود دارد . افزون بر اين ، روزه نه تنها يك حكم مذهبي ، بلكه يك عملكرد بهداشتي ، درماني هم دارد و اين مسأله از نظر پزشكي اثبات شده است.

روزه براي انسانهاي سالم فوائد بسياري دارد و براي بدن سودمند است اما يک فرد مسلمان نبايد به نيت رژيم يا لاغري روزه بگيرد بلکه ميبايست فقط به قصد قربت و نزديکي با خدا و انجام دستور حضرت حق روزه بدارد در غير اينصورت روزه وي دچار اشکال شده و باطل است ، در صورتيکه با قصد نيت قربت هم از فوائد پزشکي آن نيز بهرمند ميگردد و هم از نظر عبادي به وظيفه خود عمل کرده است

اولين گام در روزه داري ، خوردن كامل سحري مي باشد . تغذيه كافي سحر ، انرژي مورد نياز بدن را به مدت 7 – 8 ساعت فعاليت بدني و ذهني تأمين مي كند . روزه بدون سحري ، زمان گرسنگي را افزايش داده و موجب كاهش تمركز و بازدهي ذهني همراه با ضعف مي شود . يك وعده غذاي گرم به همراه سبزي و ميوه و با نوشدن آب ميوه و چاي رقيق ، براي پيشگيري از گرسنگي و تشنگي در طول روز ، به هنگام سحر سفارش مي گردد.

باز كردن افـطـار بـايـسـتي با خوراكي هاي سبك و ملايم باشد تا معده را براي دريافت غذاي اصـلـي آمـاده سـازد . البـته خوردن خوراکیهای سـنگـين در افطار ،دستگاه گوارش را كه چـنـديـن ساعت استراحت داشته با مشكل روبــرو مـي كـنـد.

روزه و بـيـماري قـنـد:

بـه هـنـگـام روزه داري در افـراد تـنـدرست قند خون بـراي 12 – 10 ساعت در طول روز ثابت مـي مـاند و قند لازم را براي دستگاههاي بـدن بـويـژه مـغـز فـراهـم مـي سازد .
دربـيـمـاران قـندي كه زير درمان با داروی انسولين هستند ( ديابت نوع اول ) روزه گرفتن ممكن است زيانبار باشد، ولي در بيماري قند نوع دوم كه مشكل اصلي آنها چاقي هم مي باشد روزه گرفتن بستگي به وضعيت آنها دارد .

در اين بيماران (‌نوع دوم ) در صورت مزمن شدن بيماري كه منجر به پيدايش عوارض عصبي ، كليوي ، قلبي و . . . شده است روزه گرفتن سفارش نمي شود . در بيماري قندي نوع 2 بدون عارضه ، روزه گرفتن با شرط رعايت مسائل خوراكي آنها توصيه مي گردد . يكي از اهداف روزه ، حذف يك وعده غذايي مي باشد . اين براي بيماران ديابت بسيار سودمند بوده و باعث كاهش وزن آنها مي شود . البته اگر در سحري و افطار با خوردن زياد بخواهد كم خوري روزانه را جبران كنند آنگاه روزه گرفتن خطرناك خواهد بود . اين بيماران بايد سبزي و ميوه جات رابيشتر خورده از نمك ، شيريني و چربي حيواني پرهيز نمايند.


روزه و درد مفاصل :

روزه داري باعث كاهش اسيد اوريك خون و در نتيجه كاهش رسوب آن در مفصل هاي بدن مي شود ، كه خود باعث كاسته شدن از درد مفاصل و بندها مي شود . همچنين در افراد چاق در طول ماه رمضان ، با كاهش ذخيره چربي بدن ، از وزن بدن كاسته مي شود و در نتيجه فشار كمتري به مفاصل زانو ، مچ پا ، ستون مهره ها و لگن وارد شده و از درد ناشي از ساييدگي مفاصل مي كاهد.


چربي بدن و روزه :

افراد چاق بدليل ميزان بالاي چربي زيرپوست و شكم ، مستعد بيماريهاي گوناگون مانند بيماري قلبي ، فشارخون ، كليوي ، ساييدگي مفاصل و ديابت مي باشند . با روزه گرفتن از ميزان اين چربي ها كاسته شده و در نتيجه ميزان رويداد اين بيماري ها كمتر مي شود . از اثرات ديگر روزه ، مصرف چربي خون مي باشد . بدليل كاهش قند خون در طول روزه داري بدن به استفاده از چربي براي تأمين سوخت و ساز خود روي مي آورد . در نتيجه از ميزان چربي خون كاسته مي شود . پايين آمدن چربي خون از ميان رسوب آن بر روي ديواره رگ ها كاسته و بدنبال آن رويداد بيماري قلبي ، فشار خون و سكته قلبي و مغزي كمتر مي شود.


مسائل رواني و روزه :

روزه داري باعث تحريك ترشح مواد واسطه اي در دستگاه عصبي و بويژه مغز مي شود . ترشح اين مواد باعث شادابي جسماني و روان شده كه نقش عمده اي در تندرستي جان و روان دارد . همچنين روزه داري باعث افزايش اعتماد به نفس و احساس عزت نفس مي شود.


روزه و كليه :

در بيماران گرفتار به بيماري كليوي ( كليه هاي سنگ ساز ، نارسايي كليه ، عفونت شديد كليه ، سنگ كليه بزرگ ) روزه گرفتن توصيه نمي شود. زيرا نخوردن باعث افزايش پتاسيم بدن و نياشاميدن باعث كاهش ادرار و افزایش غلظت آن (‌به دليل باز جذب آب از كليه ) مي شود كه ممكن است در افراد با سنگ كليه بزرگ كه نياز به جراحي يا سنگ شكن دارند مشكل ساز باشد. ولي در بيماران با سنگ كليه كوچك روزه ممکن است زياني نداشته، و امکان دارد که كليه با عمل حفاظتي از ميزان اسيداوريك و كلسيم ادرار كاسته، در نتيجه براي كاركرد كليه و بزرگ نشدن سنگ سودمند باشد. البته اين تنها در صورتي مفيد خواهد بود كه روزه دار از نمك زيادي پرهيز نموده تا نياز كمتري به دفع نمك و به همراه آن آب بدن خود داشته باشد.


روزه و معده :

روزه داري باعث استراحت معده در طول روز مي شود. استراحت معده نيز به نوبه خود باعث كاهش ميزان ترشح اسيد معده مي شود و همانطور كه همه مي دانيم اسيد معده يكي از عوامل زخم معده مي باشد. بنابراين روزه گرفتن يكي از عوامل كاهش زخم معده و دوازده ( اثني عشر یا Deodonum ) مي باشد. همچنين چون روزه از پرخوري روزانه مي كاهد بنابراين گاستيريت ( ورم معده ) هم كمتر شده ونفخ شكم وسوء هاضمه بهبود مي يابد. زيرا پرخوري و خوردن وعده هاي نامنظم غذايي تحريك ترشح اسيد و پركاري معده و ورم معده را به دنبال دارد. در افراد تندرست و روزه دار، اسيد كمتر ترشح شده واسيد ترشح شده هم توسط صفرا خنثي مي گردد. تنها در افراد بيماري كه زخم معده و دوازدهه (اثنی عشر یا دئودونوم) فعال دارند ، به دليل اينكه به هنگام گرسنگي معده خالي بوده و اسيد معده به كمك خوراك و صفرا خنثي نمي گردد، ممكن است روي زخم اثر گذاشته و زخم را تشديد كند. بنابراين در اين حالت است كه مي توان روزه نگرفت.


روزه و فشارخون :

روزه داري باعث كاهش فشارخون در افراد با فشارخون بالا مي شود . به دليل كاهش ميزان قند و چربي و نمك خون در طول روز ، سختي ديواره رگها كمتر شده و در نتيجه فشار كمتري به آنها وارد آمده و فشارخون پايين مي آيد. در افراد عادي روزه دار در آخر روز ممكن است فشارخون كمي پايين تر بيايد كه زياني نداشته و باعث استراحت دستگاههاي گوناگون بدن مي شود.


يادآوري :

1-بيماراني كه بايستي دارو را بر اساس دستور پزشك ، سر ساعت ويژه اي ( مانند هر8 ساعت يكي ) بخورند، نمي توانند روزه بگيرند. زيرا چنانچه ساعت مصرف دارو بگذرد ميزان غلظت خوني دارو در بدن پايين آمده و اثربخش بودن آن از دست مي رود. بيماران يالا در صورتي مي توانند روزه بگيرند كه پزشك درمانگر آن دارو را عوض كرده و داروي مشابهي براساس ساعاتي كه تداخلي با طول روزه داري نداشته باشد ( مثلاً هر 12 ساعت يكي ) تجويز نمايد.

2 - در زنان باردار به علت نياز جنين به موادغذايي كامل روزه سفارش نشده است . البته روزه داري تغيير در وزن و حالت مادر ندارد ، بلكه احتمال كمتر رسيدن موادغذايي لازم به جنين وجود دارد.

۳ – درزنان شيرده در 4 تا 6 ماهه اول پس از زايمان بدليل تغذيه انحصاري كودك از شير مادر ، بدليل احتمال نرسيدن موادخوراكي لازم به بدن كودك شيرخوار روزه سفارش نشده است.

4 – در بيماري هاي غذه تيروئيد ، در زمان پركاري و كم كاري فعال غده، روزه توصيه نمي شود . ولي در صورت كنترل و مهار شدن بيماري با دارو ، روزه گرفتن اشكال ندارد . همچنين در بيماري گواتر ( بزرگ شدن غده تيروئيد ) روزه داري سودمند است.

5-در مورد بيماراني كه به دليل جسماني نمي توانند روزه بگيرند دو شرط اصلي وجود دارد: يا اينكه پزشك درمانگر روزه را برايشان زيان آور بداند يا اينكه خودشان احساس كنند كه با روزه داري بيماري شديدتر مي شود. البته براي تمامي بيماران نمي توان يك حكم كلي داد و بايد شرايط فردي را در نظر گرفت.

منبع : ariobarzan.blogfa.com حسنعلی پیشاهنگ