اِنَّما شيعَةُ عَلىٍّ مَنْ عَفَّ بَطْنَهُ وَفَرْجَهُ وَاشْتَدَّ جهادُهُ وَعَمِلَ لِخالِقِهِ وَرَجا ثَوابَهُ وَخافَ عِقابَهُ؛

همانا شیعه امیرالمومنین على علیه ‏السلام کسى است که شکم و شهوت خویش را عفیف نگهدارد و جهاد و تلاش او شدید باشد، براى آفریدگارش کار کند، به ثواب خدا امیدوار باشد و از کیفر او بترسد. محمد بن عجلان می‌گوید: در محضر امام صادق (ع) بودم، یکی از شیعیان وارد شد و سلام کرد، امام از او پرسید: برادرانت که از آن‌ها جدا شدی چگونه هستند؟ او در پاسخ، آن‌ها را بسیار ستود و گفت: پاک و خوب و شایسته هستند.

امام: تماس ثروتمندان آن‌ها با مستمندان چگونه بود؟

او گفت: تماس اندکی داشتند (روابط گرمی نداشتند).

امام: احوال پرسی و رفتار ثروتمندان با تهیدستان چگونه بود؟

او گفت: در این جهت نیز، روابط آن‌ها اندک و کمرنگ است.

امام: انفاق و دستگیری ثروتمندان نسبت به فقرا چگونه است؟

او گفت: شما از خصال و ویژگی‌هایی می‌پرسید که در میان ما کمیاب است.

امام: بنابر این آن‌ها چگونه خود را به عنوان (شیعه) می‌خوانند؟ (فکیف تزعم هولاء انهم شیعة). پس کسی که ثروت دارد، ولی در اندیشه مستمندان نیست و از آن‌ها سراغ نمی‌گیرد، و رابطه گرم و تنگاتنگ با آن‌ها ندارد، هرگز خود را شیعه نخواند. شیعه حقیقی کسی است که در فکر و عمل در راه کمک و یاری مستضعفان کوشا باشد.

جابر جعفى گوید امام باقر علیه السّلام مى‏فرمود: یا جابر آیا کسى تنها به اینکه بگوید خاندان پیغمبر را دوست دارم دلخوش بوده و خود را از پیروان ما مى‏پندارند بخدا سوگند پیروان ما کسانی هستند که از خدا بترسند و فرمانبرى او را پیشه ‏خود قرار دهند و آن‌ها به فروتنى و ترس از خداوند و امانت‏دارى و زیادى یاد خدا کردن و روزه و نماز بجاى آوردن و نیکى به پدر و مادر کردن و رسیدگى به همسایگان درویش و وام داران و راستگوئى و کتاب خدا خواندن و زبان از عیوب مردم باز داشتن شناخته مى‏شوند و اینان امینان ملت خود هستند.

جابر عرض کرد اى پسر پیغمبر ما کسى را به این رفتار و کردار نمى‏شناسیم فرمود یا جابر از راه بدر مرو و کج ‏فهمى مکن آیا براى مرد همین بس است که بگوید على علیه السّلام را دوست دارم و نزدیکى به او را می‌جویم اگر او بگوید پیغمبر خدا را که از على علیه السّلام والامقام‏‌تر است دوست دارم وروش زندگانى او را سرمشق خود قرار ندهد و کارهاى او را پیروى ننماید این دوستى هیچ بهره براى او نخواهد داشت از خدا بپرهیزید و آنچه را که خدا فرمان داده بکار بندید بین خداوند و آفریدگانش خویشى نیست دوستدار‌ترین و پر ارج‏‌ترین مردم به نزد پروردگار پرهیزکار‌ترین آن‌ها است‌‌؛ همان کسى که از کارهاى پیشوایان دین پیروى مى‏نماید، یا جابر بنده به خداوند جز به فرمانبرى از او نزدیک نخواهد شد، تنها به گفتن اینکه با مائید از آتش رهائى نخواهید یافت و بر خداوند حجتى ندارید هر که فرمانبر خدا باشد او دوست ما و با ما است و کسى که فرمان خدا را نبرد دشمن ما است ودوستى ما جز با کار درست و پرهیزکارى بدست نمى‏آید.

بنابراین شیعه یعنی پیرو واقعی ائمه (ع) و برای شناخت آن علایم و نشانه ‏هایی از طریق خود معصومین (ع) در روایات بیان شده است که از مهم‏‌ترین آن‌ها انجام واجبات و ترک محرمات و در مرحله بعدی انجام مستحبات و ترک مکروهات است. خصوصیات شیعه واقعی در یک کلمه تقوا و کار برای خداوند است که قرآن می‌فرماید:إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ يک موعظه مي کنم و آن اين که براي خدا کار کنيد. همچنين مي‌فرمايد: إِنَّما يَتَقَبَّلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِي خداوند فقط از متقین قبول می‌کند. امام صادق (ع) درباره وظیفه شیعیان فرموده است: کونوا لنازینا ولا تکونوا لناشیناً زینت و سبب افتخار ما باشید نه اینکه باعث شرمندگی ما باشید. در این راستا حضرت علی (ع) می‌فرماید: اعیونی بورع واجتهاد وسداد سعی کنید تقوا و ورع داشته باشید. در این راه تلاش کنید و استقامت داشته باشید. اهل زهد و عبادت‏اند.

امام باقر (ع) نیز فرموده‏اند: ما شیعتنا الا من اتقی اللَّه و اطاعه و ما کانوا یعرفون الا بالتواضع والتخشع واداء الامانه و کثرة ذکراللَّه شیعه ما کسی نیست مگر کسی که از خدا بترسد و او را فرمان برد، آنان جز با فروتنی و خاکساری و امانت‏داری و بسیاری یاد خدا شناخته نمی‌شوند.

نه تشیع و پیروی بدون محبت و عشق واقعی مقدور است و نه عشق و محبت واقعی، بدون دنباله روی تصور می‌شود ولی در عین حال باید توجه نمود که محبت به اهل بیت به طور کلی از دو مرحله: ۱- عنوان، اسمی، شناسنامه‏ای و ادعائی، ۲- محبت واقعی برخاسته از شناخت و آگاهی، برخوردار است که تنها عشق ومحبت واقعی برخاسته از شناخت و عمق است که انسان را به مشابهت و پیروی عملی و مشاکلت با شخصیت و زندگی امام محبوب (ع) وا می‌دارد و محبت ادعائی سطحی و شناسنامه‏ای ارزش کاربردی چندانی ندارد و به حقیقت نمی‌توان هر مدعی محبت را شیعه واقعی به شمار آورد.

اما ناگفته نماند که محبت یک شعله گرمی بخش درونی است که فروزش آن دارای درجات می‌باشد و به هر مقدار محبت به شوق نزدیک شود ثمر بخشی آن در رفتار نمایان‏‌تر است ولی باید دانست که محبت اهل بیت (ع)، چنان اکسیر اعظم و گوهر گرانبهائی است که پایداری آن در دل و جان هر انسانی حتی به مقدار اندک، منشاء برکات و توفیقات فراوان در دنیا و آخرت می‌شود. بنابراین اگر چه محبان علی (ع)، شیعه واقعی نباشند، امّا زمینه مساعد بسیار خوبی برای نجات از آلودگی و راهیابی به سعادت دارند.

بارالها همانند علی فکر کردن، همانند علی سخن گفتن، همانند علی سکوت کردن، در یک کلمه همانند علی زندگی کردن وبه فکر جامعه مسلمین بودن را نصیب ما بگردان.

۱ - صفات الشیعه، شیخ صدوق، حدیث ۲۲
۲- فضائل الشیعه، شیخ صدوق