این مهم زمانی آشکار شد که امروز، محمدرضا نادری، معاون گمرک ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری از صدور مجوز ترخیص 50 درصد از داروها و مواداولیه دارویی انباشت شده در گمرک فروگاه امام خمینی (ره) خبر داد و گفت: اجازه این ترخیص با تعهد شخصی بنده و براساس توافق با وارد‌کنندگان در هفتم مرداد صادر شده است؛ با این حساب از مجموع 330 تن داروی انباشت شده در گمرک فرودگاه امام خمینی (ره) مجوز ترخیص 165 تن صادر شده است.

او با اشاره به اینکه با ترخیص این میزان دارو مشکل کمبود دارو در بازار تا حدودی برطرف می‌شود، گفت: متاسفانه شرایط به گونه‌ای است که دارو در کشور وجود دارد اما به دلیل بروکراسی اداری حجم عظیمی دارو در گمرک‌ها انباشت شده و به دلیل مشکلات ارزی ترخیص نمی‌شوند.

نادری در پاسخ به این سوال که آیا صدور مجوز ترخیص این داروها حاصل توافق گمرک و وارد‌کنندگان بوده است؟، گفت: بنده با مسوولیت خودم این مجوز ترخیص را صادر کردم. البته این داروها مجوز وزارت بهداشت را هم دارند؛ قبلا دارو با تعهد وزارت بهداشت هم وارد کشور می‌شد اما متاسفانه وزارت بهداشت از چندی پیش تعهدی در این زمینه نمی‌دهد.

معاون گمرک در پاسخ به این سوال که آیا بانک مرکزی از صدور مجوز ترخیص دارو توسط گمرک رضایت دارد؟ گفت: خب بانک مرکزی راضی نباشد. چه مشکلی دارد؟ اینجا بحث بیمار است؛ بیماران صعب‌العلاجی که شدیدا نیازمند دارو هستند. متاسفانه در شرایطی که در تحریم بسر می‌بریم خودمان هم واردات دارو را تحریم کرده‌ایم که باید این مشکل هرچه زودتر حل شود.  

سخنان این مسئول نه تنها به مولفه های مهمی همچون خودتحریمی، شانه خالی کردن وزارت بهداشت از تعهدات، بروکراسی دست و پا گیر و ناکارآمد، عدم رضایت بانک مرکزی، تغییر نوع ارز مورد نیاز برای واردات دارو و مشکلات تبعی و ... اشاره دارد، حکم کیمیایی از صداقت را خواهد داشت که متاسفانه مدتی است رنگ باخته است چراکه اگر به سخنان مسئولان مختلف وزارت بهداشت در ماه های اخیر دقت کنیم، حتی اذعان به کمبود دارو در بازار نیز نخواهیم یافت.

معاون گمرک تا آنجا صادقانه مشکلات و موانع موجود در سر راه واردات دارو را برشمرده که حتی از عدول خود از قوانین نیز روی نتافته و تاکید کرده که با مسئولیت شخصی خود این اقدام را به انجام رسانده که اگر راهکار قانونی این بود، نیاز به قبول مسئولیت احساس نشده و لازم نبود که تلویحا تاکید شود که برای حل مشکل بیماران –و حتی خانواده بیماران- صعب العلاج، عدم رضایت بانک مرکزی اهمیت خود را از دست خواهد داد.

کافی است خود را به جای بیماران و خانواده رنج کشیده ایشان قرار دهیم تا بدانیم این جملات چگونه می‌تواند شرح حال دردی باشد که درمان آن از نان شب هم واجب تر است که نان را می‌شود نخورد و سنگ به شکم بست اما استفاده نکردن از دارو می‌تواند به حزن و اندوهی مادام العمر گره بخورد که گاه حتی با تاخیر در مصرف نیز بروز خواهد کرد.

اما فارغ از این سخنان، ماجرا زمانی دردناک تر می‌شود که با دقت در سخنان معاون گمرک درخواهیم یافت این مشکل موقتا حل شده و وارد کنندگان تنها یک ماه فرصت دارند تا اسناد ترخیص و گواهی بانک گشایش‌کننده‌ اعتبار خود را تحویل گمرک دهند.

این موضوع اشاره به مشکل بزرگی دارد که هرچند فعلا توسط گمرک نادیده گرفته شده است اما همیشگی نیست و ریشه در مسائل مختلفی دارد؛ نخست آنکه با تغییر ارز دارو از نوع مرجع به مبادلاتی، عملا هزینه های وارد کنندگان به دو برابر افزایش یافت تا برخی از ایشان قید ترخیص محموله وارد شده را بزنند چراکه می‌بایست به همان میزان سرمایه اولیه، سرمایه وارد کنند تا قادر به تسویه حساب با بانک های گشایش کننده اعتبار داشته و در نهایت موفق به ترخیص محصول خود شوند.

این در حالی است که مشکلات دیگری هم در این راه وجود دارد؛ مشکلاتی که ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو درباره آنها می‌گوید:  وزارت بهداشت از ما فهرستی از داروهای انباشت شده در گمرک و همچنین واردکنندگان این داروها را خواسته است که این فهرست شامل حدود 70 واردکننده عمده دارو می‌شود؛ براساس تعهداتی که قرار است واردکنندگان بدهند، آنها باید ظرف سه ماه بدهی خود را که شامل مابه‌التفاوت نرخ ارز مرجع با مبادله‌ای می‌شود، تسویه کنند.

از این سخنان این گونه بر می‌آید که وزارت بهداشت نه از فهرست داروهای انباشت شده باخبر است و نه فهرستی از وارد کنندگان دارو در اختیار دارد! به عبارت بهتر، در شرایطی که کمبود دارو به بحران سر ساییده و پا بر گلوی برخی بیماران و خانواده ایشان نهاده است، متولیان سلامت حتی نمی‌دانند که چه کسانی وارد کننده آب حیات بیماران هستند و این وارد کنندگان چه دارویی وارد کرده اند؛ با این تفاسیر، آیا می‌توان امید داشت که چنین متولیانی بتوانند از عهده وظایف خود برآیند؟

با چنین روند ناامید کننده‌ای، آیا دلخوش کردن به رفع کمبود دارو با قبول مسئولیت توسط یک مسئولِ نیکوکار، متکی بر بخت و اقبال نبوده و رمزگشایی از مشکلات رفته در حوزه درمان و دارو در ماه‌ها و حتی سالهای گذشته نیست؟

آیا اختلاف زمانیِ مهلت یک ماهه گمرک به وارد کنندگان برای ارائه اسناد ترخیص و تسویه حساب با بانک‌ها و مهلت سه ماه ای که اتحادیه وارد کنندگان دارو برای همین امر بیان می‌کند، حکایت از بلبشویی عظیم در این حوزه ندارد که امر ترخیص دارو به تشخیص شخصی یک مسئول را در آینده دچار تزلزل کرده و قادر است با توقف این روند، رشته حیاط بیماران را متزلزل تر از قبل کند؟